ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ
Ο κύκλος της εμμήνου ρύσεως
Ο εμμηνορυσιακός κύκλος και οι διαταραχές του.
Ο κύκλος της γυναίκας έχει 3 φάσεις, την παραγωγική, την ωορρηξία και την εκκριτική φάση. Οι πρώτες ημέρες της παραγωγικής φάσης χαρακτηρίζονται από την “περίοδο”. Στις τρείς αυτές φάσεις αυτές συμβαίνουν ορμονικές αλλαγές και το ενδομήτριο προετοιμάζεται για να υποδεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Εάν κατά την ωορρηξία, που συνήθως συμβαίνει την 14η μέρα σε ένα κύκλο 28 ημερών, το ωάριο που απελευθερώνεται απο την ωοθήκη, δεν γονιμοποιηθεί, το ενδομήτριο δηλαδή η εσωτερική επένδυση της μήτρας αποκολλάται καί ακολουθεί η περίοδος.
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, ο οποίος υπολογίζεται από την πρώτη ημέρα μιας περιόδου έως την προηγούμενη ημέρα της επόμενης περιόδου, δεν είναι ο ίδιος για κάθε γυναίκα. Η εμμηνόρροια μπορεί να εμφανιστεί κάθε 21 έως 35 ημέρες, συνήθως όμως κάθε 28 ημέρες, και διαρκεί τρείς έως επτά ημέρες. Τά πρώτα χρόνια μετά την εμμηναρχή, οι κύκλοι είναι ακατάστατοι. Η περίοδος μπορεί να έχει λιγότερο ή περισσότερο αίμα, να είναι κάπως επώδυνη ή και χωρίς καθόλου πόνο
Η χρήση αντισυλληπτικών και οι ενδομήτριες συσκευές τύπου σπιράλ, (IUDs), αλλάζουν τα χαρακτηριστικά του κύκλου με τα αντισυλληπτικά να περιορίζουν την ποσότητα του αίματος της περιόδου.
Κοντά στην εμμηνόπαυση,δηλαδή στην κλιμακτήριο, ο κύκλος μπορεί να γίνει και πάλι ακανόνιστος. Ωστόσο, επειδή ο κίνδυνος καρκίνου της μήτρας κατά εμμηνόπαυση είναι υπαρκτός, κάθε απρόβλεπτη και ακανόνιστη αιμορραγία πρέπει να ελέγχεται.
Οι ανωμαλίες του κύκλου, με συχνότερες την αμηνόρροια (απουσία περιόδου), τη μηνορραγία (μεγάλη ποσότητα περιόδου), τη μητρορραγία (αιμορραγία εκτός περιόδου), ή τη συχνομηνόρροια (όταν έρχεται πολύ συχνά η περίοδος), μπορεί να οφείλονται σε πολλές αιτίες. Για παράδειγμα στην εγκυμοσύνη ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού έχουμε αμηνόρροια .Ο θηλασμός συνήθως καθυστερεί την επανέναρξη της εμμήνου ρύσεως μετά την εγκυμοσύνη, έως και στο 40% των λεχωίδων.
Η υπερβολική άσκηση, οι διατροφικές διαταραχές – όπως η νευρική ανορεξία – η υπερβολική απώλεια βάρους, οι συχνές αλλαγές τόπου διαμονής με διαφορετικό κλίμα και υψόμετρο και η αυξημένη σωματική δραστηριότητα μπορεί να επιφέρουν διαταραχές επίσης.
Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCO), μπορεί να έχουν ακανόνιστες περιόδους και μεγάλες καθυστερήσεις, λόγω ανωορρηκτικών κύκλων.
Στην πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια, σταματάει η φυσιολογική λειτουργία των ωοθηκών πριν από την ηλικία των 40 ετών και οι γυναίκες μπορεί να έχουν ακανόνιστες ή περιστασιακές περιόδους για χρόνια, ή ακόμη και πλήρη αμηνόρροια..
Διάφορες ορμονικές διαταραχές από τα επινεφρίδια, την υπόφυση και το θυρεοειδή, μπορεί να δημιουργήσουν διαταραχές στον κύκλο.Τα ινομυώματα της μήτρας προκαλούν μηνομητρορραγίες, ενώ οι ενδομητρικοί πολύποδες μπορεί να είναι η αιτία μιάς μεσοκυκλικής αιμόρροιας, που όμως μπορεί να παρατηρηθεί και κατά την ωορρηξία.
Ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα που ταλαιπωρεί τις γυναίκες και είναι μία από τις αιτίες υπογονιμότητας. Από τα βασικά χαρακτηριστικά της νόσου είναι ο έντονος πόνος στην περίοδο ή η σταγονοειδής αιμόρροια που μπορεί να ξεκινήσει πριν την περίοδο. Η ενδομητρίωση μπορεί να διαγνωστεί με την καλή λήψη του ιστορικού, την κλινική εξέταση , το διακολπικό υπερηχογράφημα και τον αιματολογικό έλεγχο του νεοπλασματικού δείκτη CΑ125, αλλά πολλές φορές αυτά δεν είναι αρκετά. Η ενδομητρίωση μπορεί να εμφανίζεται σαν μία κύστη με αιμορραγικό περιεχόμενο σε μιά ή και στις δύο ωοθήκες αλλά μπορεί να έχει διαφορετική μορφολογία εφόσον εντοπίζεται σε άλλα σημεία της περιτοναϊκής κοιλότητας, ενώ μπορεί να είναι μικρού μεγέθους όπως είναι οι εστίες μεγέθους φακής ή και μικρότερες οπότε και δεν μπορεί να διαγνωσθεί εύκολα ούτε με υπερηχογράφημα, οπότε η διάγνωση γίνεται μόνον λαπαροσκοπικά. Κατά τη διάρκεια του λαπαροσκοπικού χειρουργείου, μπορεί να γίνει εξαίρεση της υπάρχουσας κύστης εάν υπάρχει, είτε καυτηρίαση των μικρότερων εστιών με LASER CO2 ή με διαθερμία ειδικού τύπου. Η ενδομητρίωση καλό είναι να θεραπεύεται πάντοτε έγκαιρα, διότι εάν δεν υπάρξει θεραπεία μπορεί επεκταθεί και να προσβάλλει και άλλα όργανα. Όσον αφορά τις συντηρητικές φαρμακευτικές μεθόδους θεραπείας, καλά αποτελέσματα κυρίως μετεγχειρητικά αλλά και για πρόληψη των υποτροπών, έχουν οι ειδικές ενέσεις τα λεγόμενα GNRH ανάλογα, ενώ η χρήση αντισυλληπτικών αλλά και κάποια ειδικά σκευάσματα για λήψη από το στόμα όπως η dienogest και φαίνεται ότι έχουν αποτελεσματικότητα.
Δυσπαρεύνεια
Δυσπαρεύνεια (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή).
Δυσπαρεύνεια ονομάζεται ο πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή και μπορεί να είναι από ήπιος έως και πολύ έντονος. Μπορεί να οφείλεται των έσω ή έξω γεννητικών οργάνων, χωρίς να αποκλείονται και τα ψυχοσωματικά αίτια. Η γυναίκα κατά την επαφή νοιώθει τσούξιμο, κάψιμο, σύσπαση ή έχει αίσθημα ανοιχτής πληγής. Κατά τον οργασμό που συνυπάρχει σύσπαση των μυών της περιοχής του αιδοίου του κόλπου και του πρωκτού, το αίσθημα του πόνου γίνεται εντονότερο, κάτι που πολλές φορές κάνει τη γυναίκα να αποφεύγει συστηματικά την επαφή. Οι αναισθητικές αλοιφές, τα ειδικά σκευάσματα με κορτικοειδή, τα λιπαντικά με χαμομήλι και γλυκογόνο, οι ασκήσεις για να χαλαρώσουν οι πυελικοί μύες αλλά και η αλλαγή της θέσης κατά την επαφή μπορεί να βελτιώσουν την κατάσταση, ενώ κάποια ήπια αντικαταθλιπτικά έχουν θέση στη θεραπευτική προσέγγιση, εφόσον δεν υπάρχει σαφής παθολογική κατάσταση. Σε ειδικές περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση έχει πολύ καλά αποτελέσματα.
Η σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι επώδυνη όταν ο κόλπος είναι ξηρός και γίνεται αντιληπτό πόσο σημαντική είναι τα “προκαταρτικά” στάδια . Στην εμμηνόπαυση η περιοχή γίνεται ξηρή επειδή τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται και δημιουργείται ατροφική κολπίτιδα, όπως και κατά τη διάρκεια του θηλασμού που επίσης τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλά. Η λήψη αντιισταμινικών μπορεί να προκαλέσει μικρή, προσωρινή ξηρότητα του κόλπο
Η αυξημένη ευαισθησία του αιδοίου ( vestibulitis) είναι η συνηθέστερη αιτία επιφανειακού πόνου και χρειάζεται ειδική θεραπεία, ενώ δεν είναι πάντοτε εύκολο να διαγνωσθεί.
Πόνο προκαλεί η φλεγμονή στην περιοχή των χειλέων, όπως ο έρπητας και φλεγμονές του κόλπου ή των βαρθολινείων αδένων, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και οι τραυματισμοί στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως και μια αλλεργική αντίδραση σε σερβιέτες και ταμπόν ή και σε προφυλακτικά. Η ενδομητρίτιδα, η εξαρτηματίτιδα η ενδομητρίωση, οι όγκοι και οι κύστεις των ωοθηκών, οι συμφύσεις μετά από λοίμωξη ή χειρουργική επέμβαση ή ακτινοθεραπεία, αποτελούν επίσης αιτίες κοιλιακού πόνου κατά την επαφή.
Υπογονιμότητα
Ως υπογονιμότητα ορίζεται η αποτυχία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών επαφών όπου δεν θα λαμβάνεται κανένα μέτρο προφύλαξης.
Αφού έχει περάσει αυτό το χρονικό διάστημα όπως ορίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας , θα πρέπει να αρχίσει να γίνεται διερεύνηση για τις αιτίες που οδηγούν σε αυτή τη δυσκολία σύλληψης. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπως, όταν η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών ή όταν υπάρχει προηγούμενη εξωμήτριος κίνηση, σαλπιγγίτιδα, απόφραξη σαλπίγγων, , σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα χλαμύδια, έρπητας ή κονδυλωματώδεις αλλοιώσεις, ενδομητρίωση, όγκος στην υπόφυση, μεγάλες διαταραχές περιόδου και αμηνόρροια ή τέλος όταν έχουν προηγηθεί χειρουργεία στην κοιλιακή χώρα, τότε ο έλεγχος αυτός επιβάλλεται να γίνει νωρίτερα. Ο συνηθισμένος έλεγχος της γυναίκας περιλαμβάνει PCR για σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, αιματολογικές ορμονικές εξετάσεις όπως FSH , LH, προλακτίνη, προγεστερόνη, AMH, επίπεδα οιστραδιόλης, έλεγχο για τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Στη συνέχεια ακολουθεί Υστεροσαλπιγγογραφία αφού προηγηθεί τεστ Παπανικολάου ενώ το διακολπικό υπερηχογράφημα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για να ελεγχθεί η ωορρηξία αλλά και κάποιες παθολογικές καταστάσεις όπως είναι τα ινομυώματα, οι ενδομητρικοί πολύποδες η οι κύστεις ωοθηκών και οι πολυκυστικές ωοθήκες.
Επίσης πρέπει να ελεγχθεί ο σύζυγος εφόσον υπάρχει ιστορικό παθήσεων των όρχεων, ή έχει προηγηθεί ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία, η χειρουργεία σε περιπτώσεις κρυψορχίας η κιρσοκήλης. Το σπερμοδιάγραμμα μετά από τέσσερις ημέρες αποχής από το σεξ, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο όπως και ο έλεγχος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και κυρίως χλαμύδια ή έρπητα. Σε περίπτωση κατά την οποία έχουμε διαταραχές στα χαρακτηριστικά του σπέρματος όπως είναι ολιγοσπερμία, ασθενοσπερμία, τερατοσπερμία ή συνδυασμοί αυτών, επιβάλλεται να γίνει περαιτέρω έλεγχος με έγχρωμο DOPPLER όρχεων και στη συνέχεια ορμονικός έλεγχος που περιλαμβάνει τα επίπεδα FSH, LH, τεστοστερόνης αλλά και προλακτίνης. Ο ουρολογικός έλεγχος και η εξέταση για τον προστάτη, είναι απαραίτητος.
Ο χρωμοσωματικός έλεγχος του ζευγαριού από περιφερικό αίμα είναι επιβεβλημένος όταν δεν προκύψουν αποτελέσματα από τις προηγηθείσες εξετάσεις.
Σεξουαλικότητα και οργασμός
Πολλές φορές οι γυναίκες μιλάνε με το σύντροφο ή τις φίλες τους θέματα που αφορούν το σέξ με μεγάλη δυσκολία, οπότε με το γυναικολόγο τους έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν τα θέματα που τις απασχολούν, με μεγαλύτερη άνεση.
Αν και θέματα “ταμπού”, όπως αυτά έχουν σε μεγάλο βαθμό γίνει λιγότερο δύσκολα, πολλές γυναίκες αγνοούν πώς λειτουργεί το σώμα τους στην ερωτική συνεύρεση και τον οργασμό, ενώ όταν νοιώθουν πως κάτι δεν πάει καλά, διστάζουν να απευθυνθούν στον ειδικό.
Ο σεξουαλικός ερεθισμός (excitement) δημιουργείται όταν υπάρχει οπτική ή σωματική επαφή με το αντικείμενο του πόθου και τότε παρατηρείται αύξηση της αιμάτωσης των αγγείων του κόλπου και της κλειτορίδας, τα κολπικά υγρά γίνονται περισσότερα και η γυναίκα νοιώθει “υγρή”, αυξάνεται η αρτηριακή πίεση, οι σφύξεις αλλά και η θερμοκρασία του σώματος, ενώ υπάρχει εφίδρωση. Οι μύες του κόλπου και της κλειτορίδος συσπώνται, ενώ όσον αφορά τον κόλπο, προκαλείται στένωση στο εξωτερικό του τμήμα και ταυτόχρονα χαλάρωση στο εσωτερικό του.
Όταν ο ερεθισμός κορυφωθεί, η γυναίκα φθάνει στον οργασμό, στον οποίο καθοριστικό ρόλο παίζει η κλειτορίδα. Ο οργασμός χαρακτηρίζεται από ρυθμικές συσπάσεις του κόλπου, αλλά και του σφιγκτήρα του πρωκτού και δημιουργείται το γνωστό αίσθημα της έντονης ηδονής.
Στη συνέχεια οι συσπάσεις ελαττώνονται σε διάρκεια, ένταση και συχνότητα με τελικό αποτέλεσμα μια βαθειά χαλάρωση.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθούμε στο ρόλο που διαδραματίζουν οι ορμόνες, τονίζοντας ότι τα ανδρογόνα είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνα για τη libido, δηλαδή τη σεξουαλική διάθεση της γυναίκας, μιά άλλη ορμόνη η ντοπαμίνη προκαλεί την έλξη και τη ρομαντική διάθεση κι τέλος η ωκυτοκίνη που εκκρίνεται μετά τον οργασμό είναι εκείνη που δημιουργεί αισθήματα αγάπης, συντροφικότητας και συναισθηματική προσέγγιση. Βέβαια η κανονική έκκριση των οιστρογόνων και των υπόλοιπων ορμονών, όπως της προγεστερόνης, της προλακτίνης αλλά και η φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς, μαζί με την ψυχική διάθεση, είναι απαραίτητα συστατικά της ομαλής σεξουαλικής λειτουργίας.
Κατά την εγκυμοσύνη παρατηρείται πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας και της συχνότητας των επαφών, αλλά πολλές φορές αυξάνεται η ερωτική επιθυμία της μέλλουσας μαμάς και ο σύντροφος δεν ξέρει πως να συμπεριφερθεί, άν και το σέξ δεν απαγορεύεται στις περισσότερες φάσεις μιας εγκυμοσύνης. Η σεξουαλική διάθεση επηρεάζεται κατά τη γαλουχία, αλλά σε αυτό συμβάλλει και η μεγάλη καταπόνηση του γυναικείου σώματος.
Μετά την εμμηνόπαυση, επίσης, παρατηρείται, πτώση της σεξουαλικής διάθεσης και δραστηριότητας που αποδίδεται τόσο σε οργανικά αίτια (πτώση οιστρογόνων και τεστοστερόνης, ατροφία του κόλπου), άν και στη σημερινή εποχή το φαινόμενο αυτό είναι λιγότερο συχνό, ίσως γιατί η σύγχρονη ιατρική έχει δυνατότητες να κάνει τη γυναίκα να νοιώθει ψυχικά και σωματικά νεότερη και πιό ενεργητική.
Καλοκαιρινές λοιμώξεις
Το καλοκαιράκι ήρθε και ολα τα κορίτσια είναι έτοιμα να φορέσουν τα μαγιό τους και να ξεχυθούν στις παραλίες για κολύμπι και ηλιοθεραπεία.
Πρέπει όμως φίλες μου, να προσέχετε γιατί υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για λοιμώξεις της ευαίσθητης περιοχής.
Υπάρχουν πολλά είδη λοιμώξεων και μολύνσεων της περιοχής, με τη μυκητιασική κολπίτιδα να είναι η πιο συνηθισμένη, αλλά όχι και η μόνη.
Αυτός ο τύπος λοίμωξης γενικά δεν είναι σοβαρός και είναι αποτέλεσμα διαταραχής της ισορροπίας της χλωρίδας του κόλπου, όπου συνυπάρχουν διαφόρων ειδών μικροοργανισμοί ανάλογα και με τη φάση του κύκλου της γυναίκας οπότε αλλάζει το ph, δηλαδή η οξύτητα του κολπικού περιβάλλοντος. Η ισορροπία της χλωρίδας του κολπικού περιβάλλοντος μπορεί να διαταραχθεί από διάφορους παράγοντες κατά την θερινή περίοδο, όπως η κολύμβηση, η αυξημένη θερμοκρασία και η υγρασία, αλλά και η άμμος στις παραλίες. Αυτή η ανισορροπία οδηγεί στον πολλαπλασιασμό των μυκήτων κυρίως του γένους Candida albicans, άν και υπάρχουν πολλά είδη μυκήτων.
Δεν μπορεί να γίνει εύκολα διάκριση μεταξύ των διαφόρων τύπων λοιμώξεων του κόλπου και του αιδοίου.Για παράδειγμα, μια μυκητιασική αιδοιοκολπίτιδα συχνά συγχέεται με μια λοίμωξη που ονομάζεται βακτηριακή κολπίτιδα, η οποία επίσης ευνοείται απο το κολύμπι, την θερμοκρασία την υγρασία και την ελευθερία των σεξουαλικών σχέσεων του καλοκαιριού, αλλά είναι πολύ πιο επικίνδυνη διότι μπορεί να προκαλέσει σαλπιγγίτιδα
ίναι σημαντικό, εφόσον έχετε συμπτώματα, να εξετασθείτε γυναικολογικά σε κάθε περίπτωση. καθώς οι μέθοδοι θεραπείας διαφέρουν για κάθε πάθηση.
Το χαρακτηριστικό πάντως της μυκητιασικής φλεγμονής είναι η παρουσία λευκωπών εκκρίσεων σαν κομμένο γάλα ενω η βακτηριδιακή κολπίτιδα που οφείλεται σε g. vaginalis, τριχομονάδες και άτυπα αναερόβια μικρόβια συνήθως έχει γκριζοπράσινες κρεμμώδεις εκκρίσεις που έχουν οσμή “χαλασμένου ψαριού”.
Πάντως ο κνησμός και το αίσθημα καύσους είναι κοινό και στις δύο περιπτώσεις.
Το κολύμπι στη θάλασσα, σε μια πισίνα και στη συνέχεια η ηλιοθεραπεία και το στέγνωμα του μαγιό, μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στο δέρμα της περιοχής ειδικά όταν τα νερά της θάλασσας δεν είναι καθαρά. Το χλώριο, που χρησιμοποιείται στις πισίνες, επίσης είναι γνωστό ότι είναι μια ερεθιστική χημική ουσία και προκαλεί ερεθισμούς στο δέρμα και τα μάτια, αλλά και στο αιδοίο.
Η πρόληψη των μολύνσεων απαιτεί επαρκή υγιεινή της περιοχής, αλλαγή μαγιό μετά το μπάνιο, πλύσιμο με γλυκό νερό και χρήση απαλού σαπουνιού ή αντισηπτικού. Ειδικά διαμορφωμένα καθαριστικά με ελαφρά όξινο pH για την περιοχή των γεννητικών οργάνων διατίθενται στα φαρμακεία, αλλά δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση.
Μερικές συμβουλές που αποσκοπούν στη μείωση του κινδύνου κολπικής μόλυνσης μετά από κολύμπι:
- Στεγνώστε την περιοχή των γεννητικών οργάνων με μια καθαρή πετσέτα μετά το κολύμπι χωρίς έντονο τρίψιμο και χωρίς να υπάρχει άμμος στο ύφασμα.
- Μη φοράτε το μαγιό σας βρεμμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλάξτε μετα το κολύμπι και βάλτε τα στεγνό μαγιό ή καθαρά εσώρουχα.
- Αποφύγετε την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και την υγρασία, ειδικά μεταξύ 12 και 4 το μεσημέρι.
- Επιλέξτε μετα το κολύμπι να καθίσετε κάτω απο ομπρέλλα
- Μην χρησιμοποιείτε ποτέ κολπικό ταμπόν, όταν δεν έχετε περίοδο, διότι κινδυνεύετε απο σύνδρομο τοξικού shock, ενώ να το αποφύγετε τη 2η και 3η μέρα της περιόδου.
- Χρησιμοποιείτε πάντοτε προφυλακτικό στις περιστασιακές σχέσεις του καλοκαιριού διότι δεν φταίει η θάλασσα για τη μετάδοση χλαμυδίων, έρπητα, HPV, σύφιλης, γονόρροιας, ηπατίτιδας Β ή C, AIDS και άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων παθήσεων.
- Να ουρείτε και να πλένεσθε πρίν και μετά την ερωτική συνεύρεση.
Θεραπείες
Υπάρχουν αποτελεσματικά φάρμακα διαθέσιμα για τη θεραπεία των συνηθισμένων κολπικών λοιμώξεων και έτσι θα απαλλαγείτε σύντομα απο το πρόβλημα.
Όμως μην ξεκινήσετε τη θεραπεία μόνες σας, χωρίς προηγουμένως να έχετε επισκεφθεί κάποιον γυναικολόγο, διότι μπορεί κάποιο κάψιμο να είναι από απλός ερεθισμός από τη σερβιέτα, έως έρπητας γεννητικών οργάνων.
Και βέβαια ο Σεπτέμβριος να θυμάσθε ότι είναι ο καταλληλότερος μήνας για γυναικολογικό έλεγχο.